Michiel Hekkens Samenleving Gisteren, 12:09

Leestijd: 4 minuten

Zo ontdek je of je familie fout was in de Tweede Wereldoorlog

Tachtig jaar lang verstopten ‘foute families’ hun verleden zorgvuldig in de doofpot, maar in de eerste week van 2025 knalt deze luidklaps weer open. Plots kan iedereen binnen een paar muisklikken vinden welke Nederlanders fout waren in de Tweede Wereldoorlog. In dit artikel neemt ondergetekende zijn eigen familie op de korrel.

Na het einde van de Tweede Wereldoorlog in 1945 probeerden alle foute families hun verleden zo snel mogelijk te vergeten. Men zweeg als het graf, nam alle geheimen mee naar het graf en op deze plek zal men zich meermaals omdraaien als de wormpjes hen het nieuws van de week toefluisteren. De zorgvuldig gedempte doofpot knalt van de ene op de andere dag uit elkaar. Oorlog Voor De Rechter is in de lucht. Op deze website zijn de dossiers van alle verdachte Nederlanders uit het Nationaal Archief semi-openbaar gemaakt en binnen een paar muisklikken te vinden.

425.000 dossiers van verdachte Nederlanders semi-openbaar

In 1945 telde ons land een bevolking van ruim 9 miljoen inwoners. Na de oorlog werden 425.000 Nederlanders verdacht van collaboratie met de Duitsers, waarvan uiteindelijk 154.000 mensen zijn veroordeeld. Een kleine 2 procent van de toenmalige bevolking is dus opgenomen als collaborateur in het Nationaal Archief in Den Haag.

Uit lezersonderzoeken weten we dat de meeste Manners-lezers tussen de 25 en 45 jaar oud zijn. Hierdoor is de kans groot dat er van je acht overgrootopa’s en -oma’s (derdegraads familieleden) tijdens de Tweede Wereldoorlog nog een hoop in leven waren. Hetzelfde geldt voor hun kinderen; gemiddeld een stuk of drie per overgrootouder. Hiervan werden er vier jouw opa en oma (tweedegraads familieleden). De overige twintig zijn je oudooms en -tantes (derdegraads familieleden). Die acht overgrootopa’s en -oma’s hebben echter ook een hoop broers en zussen. Zij slingerden eveneens een zwik kinderen de aardkloot op. Dit zijn dan weer jouw achter-achterooms en achter-achtertantes (vierdegraads familieleden). Al met al bevinden zich in een gemiddelde stamboom al gauw een stuk of honderd familieleden die tijdens de Tweede Wereldoorlog in leven waren. Statistisch gezien is de kans dan ook aannemelijk dat er één of twee fout waren.

Het duistere verleden van de familie Hekkens

Tijd om de proef op de som te nemen. Ondergetekende heet Hekkens; een zeer zeldzame achternaam uit Limburg, wat het zoeken makkelijk maakt. Een zoekopdracht op oorlogvoorderechter.nl levert zes verdachte elementen op, allen afkomstig uit de regio Noord-Limburg. Ik bel mijn ouders op, die nog steeds in Limburg wonen en een boekje op zolder hebben waarin alle Hekkens-telgen tot 1850 (toen de naam voor het eerst werd geregistreerd) zijn neergepend.

In de stamboom kan ik vier van de zes verdachte familieleden achterhalen. In het archief staan naam, geboortedatum en geboorteplaats vermeld, waardoor je accuraat kunt verifiëren of je de goeie te pakken hebt. Zelf blijk ik precies dezelfde naam te dragen als de grootste nazi uit de familie. Toeval, bezweert mijn vader. Dat zal dan wel. Michiel Hekkens is in 1886 geboren te Tegelen en is een neef van mijn overgrootopa en daarmee mijn achter-achteroom (vierdegraads familielid). Over hem bestaan drie dossiers bij het Nationaal Archief in Den Haag.

Dossier van foute familie bij het Nationaal Archief inzien

Aanvankelijk was de bedoeling dat je deze dossiers gewoon via internet kon inzien, maar dit bleek voor veel mensen toch nog te gevoelig te liggen. Als tegemoetkoming heeft men besloten dat je een fysieke afspraak moet maken bij het Nationaal Archief om een dossier te mogen bekijken. In sommige dossiers kan het gaan om één enkel juridisch document (een proces-verbaal of een getuigenverklaring), maar er kunnen ook persoonlijke documenten als foto’s, dagboeken en brieven in opgenomen zijn.

Uiteraard ben ik zeer benieuwd wat mijn illustere naamgenoot op zijn kerfstok heeft. Als ik de drie dossiers wil reserveren ter inzage, is dit echter niet mogelijk. De belangstelling blijkt enorm, waardoor het Nationaal Archief voorlopig is volgeboekt en er tot nader order geen afspraken meer gemaakt kunnen worden. Er zal een zucht van opluchting klinken (mits hij inderdaad fout was) in het graf van wijlen Michiel Hekkens, maar hij is nog niet van zijn achter-achterneef af. Wordt vervolgd.

Meer Tweede Wereldoorlog: de vijf oorlogsdagen in 1940

Ons blijft de Tweede Wereldoorlog ook in 2024 nog fascineren. Zo schreven we al eerder een stuk over de curieuze gebeurtenissen rond de vijf oorlogsdagen in mei 1940, die eigenlijk hun eigen oorlogsfilm verdienen.