Pim Jansen Human Interest 6 okt 2018, 08:06

Leestijd: 4 minuten

Dit is het verschil tussen goedkope en dure (single malt) whisky

Single malt whisky is momenteel een van de meest geliefde dranken ter wereld, maar in het hele debat over wat wel en niet behoort tot de categorie ‘goed’ vergeten we soms dat niet iedereen een whiskykenner is.

Mocht je dus net je eerste voorzichtige schreden hebben gezet om waardering te krijgen voor deze godendrank, dan is het misschien handig om te weten hoe je een goede whisky van een slechte kunt onderscheiden. Je kunt namelijk niet enkel op de prijs afgaan. –> Lees ook: ‘5 award winnende single malt whisky’s onder de 65 euro’ <–

Single malt whisky

Afgezien van de vraag of je liever een blended whisky, blended malt whisky, grain whisky, single grain whisky, single malt whisky, bourbon whiskey of gewoon whiskey drinkt, uiteindelijk gaat het maar om één ding: of jij het lekker vindt. Voor het gemak beperken we ons dus even tot de meest geliefde, en tevens de meest populaire whisky soort: single malt whisky. In tegenstelling tot een ‘gewone’ malt whisky, is een single malt whisky gemaakt in één distilleerderij. Dan kan het best in verschillende vaten hebben gerijpt, zolang de whisky maar uit een en dezelfde distilleerderij komt maakt het niks uit.

Leeftijd zegt niet alles

Pak een willekeurige fles single malt whisky en het eerste waar je naar zult kijken is de leeftijd. Leeftijd geeft over het algemeen een goede indicatie van de waarde van de whisky. Als het lang heeft moeten rijpen zal het duurder zijn. Simpel zat. Daarnaast is de leeftijd ook van invloed op de smaak van het koperen vocht. Het heeft immers langer de tijd gehad om alle kenmerken in zich op te nemen. Daarnaast verandert de kleur van de whisky ook tijdens het rijpingsproces. Dit geldt zeker voor whisky die in sherryvaten of in madeira-vaten heeft gerijpt. Is daarmee een oudere whisky per definitie beter? Nee, zeker niet, het is hooguit een indicatie en meer niet. Een jonge whisky van 10 jaar kan zelfs stukken beter smaken dan een van 18 jaar. Nogmaals, de persoonlijke voorkeur speelt zeker ook een grote rol.

Welke factoren spelen naast de leeftijd een rol

Net als bij wijn gaat het bij whisky of een complex geheel van factoren. Het geheel moet in balans zijn en elke stap in het productieproces is bepalend voor de uiteindelijke kwaliteit.

• Gebied
• Distillatieproces
• Ervaring van de ‘malt master’
• Rijpingsproces

Herkomst

Net als bij wijn, is het gebied belangrijk. Whisky, en dan hebben we het gemakshalve over Schotse single malt whisky, wordt in een beperkt aantal regio’s geproduceerd. Elke regio heeft zijn specifieke karakter. En ja, dat proef je terug in de drank. Een Highland single malt whisky zal heel anders smaken dan een single malt whisky uit Jura (check de toppers hier) of Campeltown. Het geheim: het gebruikte water. Whisky bestaat immers voor het grootste deel uit water.

Distillatieproces

Een keer distilleren, twee maal of zoals de Ieren het doen drie maal? Elke distilleerder heeft zijn eigen voorkeur. Feit is wel dat een meervoudige distillatie de whisky een meer zuivere smaak geeft.

Ervaring

Wat zou nu resulteren in een betere whisky? Een whisky gemaakt door een onervaren distilleerder of iemand die jarenlang ervaring heeft en zich met recht ‘malt master’ mag noemen? Juist, die laatste. Door het klappen van de zweep wordt men wijs en dat proef je terug. Ervaring leert dat de keuze voor de vaten voor de rijping van de whisky essentieel is. Weet een distilleerder uit ervaring dat zijn whisky beter tot zijn recht komt in gebruikte madeira-vaten, dan zal hij of zij ook niet gaan experimenteren met andere houtsoorten.

Rijpingsproces

Het rijpen is heel simpel zou je zeggen. Je giet het spul in een vat, legt het weg en je komt na een paar jaar weer terug. Was het maar zou simpel. Zaken als omgevingstemperatuur en luchtvochtigheid spelen een niet onbelangrijke rol. Ook hier speelt de ervaring een rol. Net als de manier van opslag.

Andere factoren

Hoewel al deze factoren een rol spelen bij de aanduiding van ‘goedkope’ of ‘dure’ whisky, is dat niet altijd consistent. Er zijn bijvoorbeeld uitstekende 3-5-jarige whisky’s op de markt. De leeftijd van een whisky is dus niet zaligmakend. Whisky kan juist goedkoop zijn doordat de grote distillateurs deze in grote hoeveelheden kunnen produceren. De productiekosten per fles zijn dus relatief laag, een factor die we dus terug zien in de prijs.

Marketing

Een factor die vaak over het hoofd wordt gezien is de herkomst, merk en populariteit. Marketing is vaak van doorslaggevende betekenis. Het gaat dus vaak juist niet alleen om de kwaliteit. Reputatie van het land van herkomst speelt duidelijk een grote rol in het whisky-spel zoals elk ander luxe merk. Zo zul je eerder geneigd zijn om te kiezen voor een Maccallan in een bijzondere uitvoering dan een Bowmore van 12 jaar oud.