Felix Decavel Geld & Carrière 14 jun 2023, 17:24

Leestijd: 5 minuten

‘Uber misleidt Nederlandse chauffeurs en sjoemelt met salaris’

De wanpraktijken bij Uber komen steeds meer aan het licht. Het taxibedrijf blijkt de Nederlandse wetgeving slechts selectief toe te passen. En dan alleen als er voordeel uit te halen valt. “Gaan op alle manieren met chauffeurs om alsof het werknemers zijn, maar dan zonder rechten.” Manners dook in de arbeidscontracten en de rechtszaak.

Ook Thuisbezorgd betaalt hun werknemers niet zoals het bedrijf zelf adverteert. Maar in tegenstelling tot de ‘zelfstandige’ chauffeurs van Uber, kunnen deze bezorgers wel rechten en plichten ontlenen aan een arbeidsovereenkomst. Vakbond FNV pleit dan ook voor een bindende cao waar zelfs de lobbyisten van een machtig techbedrijf niet aan onderuit komen. “Nu betaalt Uber effectief onder het wettelijk minimumloon.”

Maar hoe kan de Amerikaanse vervoersdienst zo eenvoudig de strikte Nederlandse arbeidswetgeving omzeilen? En hoeveel zouden deze taxi-chauffeurs dan wel betaald moeten worden?

Salaris onder wettelijk minimumloon

“Al lijkt het dat ze als zzp’ers meer verdienen, is dat in werkelijkheid niet zo”, vertelt FNV-bestuurder Amrit Sewgobind aan Manners. “De Uber-chauffeur draait op voor alle kosten: benzine, kwaaltjes aan de auto, hij bouwt geen pensioen op, verdient niks bij ziekte en is niet verzekerd voor arbeidsongeschiktheid.”

Uit onderzoek van de vakbond bleek na aftrek van alle addertjes dat het daadwerkelijke salaris bij Uber een stuk lager uitvalt dan bij een traditionele taxidienst. “Zelfstandigen met eigen auto die in opdracht rijden van een normaal taxibedrijf krijgen ook meer betaald dan werknemers in loondienst. Juist om deze kosten te dekken.”

Loonkloof tussen taxichauffeurs

Niet zo bij Uber. De tabel hieronder geeft de kloof in verloning weer voor chauffeurs met twee jaar ervaring op de teller.

Geloof dus niet meteen wat je leest over het onderzoek uitgevoerd door de Universiteit van Maastricht, dat Uber graag blijft aanhalen in de media. Die studie was niet bepaald onafhankelijk.

FNV in actie

FNV wil dan ook liefst de bestaande taxi-cao toepassen op Uber. En hoewel ook deze arbeidsovereenkomst aan vernieuwing toe is “zijn de effectieve uurlonen van Uber-chauffeurs veelal lager”, volgens Sewgobind, aangezien ze niet doorbetaald worden op momenten dat er geen ritten zijn. “Wij eisen daarom minimaal de salarissen die in de taxi-cao staan.”

Maar waarom valt Uber daar sowieso niet al onder? Levert de app niet dezelfde diensten als een normaal taxibedrijf?

Uber profiteert van achterhaalde wet

Dat hangt ervan af wie de vraag beantwoordt. In de arbeidsvoorwaarden ( “geen arbeidscontract”) en documenten die Manners kon inkijken en chauffeurs moeten tekenen, staat bovenaan in vetgedrukte letters dat Uber “niet optreedt als een tussenpersoon voor het vervoer van passagiers.”

Dat valt op zijn minst te betwisten. Als Uber geen tussenpersoon is voor het vervoer van passagiers, waarom bepaalt het bedrijf dan de tarieven en ritprijzen die voor andere taxibedrijven wél vastgelegd zijn in de inmiddels achterhaalde Wet Personenvervoer? Sterker nog, deze “dynamische tarieven” variëren naargelang het aanbod en de locatie. Uber kan ze dus ten alle tijde en “naar eigen goeddunken” aanpassen. Exacte euro’s worden in geen enkel document genoemd.

Chauffeurs betalen Uber alleen ‘Servicekosten’ voor het gebruik van de vervoers-app. Maar ook deze kunnen “per product verschillen en naar Ubers eigen inzicht worden aangepast.” Verder staat in de voorwaarden te lezen dat de servicekosten “een percentage zijn van de Ritprijs”, opnieuw zonder daadwerkelijk een cijfer te geven. Dit is de enige informatie die nieuwe Uber-chauffeurs ontvangen over een eventueel salaris. Volgens FNV blijken ze 25 tot 30 procent van de totale ritprijs te moeten afstaan.

Uber stelt chauffeurs vooraf wel op de hoogte van een eventuele wijziging in deze servicekosten. Maar voorafgaand waaraan? Chauffeurs krijgen slechts beperkte informatie alvorens een rit al dan niet te aanvaarden. En het belangrijkste – de potentiële verdienste van een rit – hoeft er niet bij te staan.

Daarnaast krijgen chauffeurs via de app slechts een maand inzage in hun verdiensten. Daarvan dienen ze een screenshot te maken als loonstrookje. Indien Uber echter een fout maakt in de betalingen, dan krijgen chauffeurs amper drie dagen na de betreffende rit om bezwaar aan te tekenen. “Anders is Uber niet meer verantwoordelijk”, zo staat te lezen in de voorwaarden.

Bovendien kan Uber de samenwerking “zonder aanleiding en op elk gewenst moment beëindigen”. Chauffeurs die kritiek uiten op het beleid, worden uit de app gegooid zonder dat het bedrijf daar een verklaring voor hoeft te geven. Het equivalent van een onwettig ontslag, maar dan zonder enige rechten of plichten. Vaak weten chauffeurs niet wanneer of waarom ze geblokkeerd worden.

Rechtbank geeft FNV gelijk

Bij al deze opzettelijke geheimzinnigheid wringt het schoentje van de vakbond. “Taxiritten bij Uber bedragen ongeveer de helft tot twee derde van de tarieven bij een TCA bijvoorbeeld. Maar in piekmomenten kan dat een stuk duurder uitvallen”, zegt FNV-bestuurder Amrit Sewgobind tegen Manners. “In de Wet Personenvervoer is de meterprijs vastgelegd als bescherming voor de klant.”

Maar Uber vindt zelf dat ze zich daar niet aan hoeven te houden. “Uber zegt dat het contractvervoer levert en dus niet gebonden is aan de tarieven die gelden op de ‘opstapmarkt’. Maar de klant bestelt via de app van tevoren een taxi, dus sluit het bedrijf ook een vervoerscontract met de bestuurder”, volgens de FNV.

Ondanks dat de vakbond al jaren lobbyt om deze achterhaalde taxiwet uit het jaar 2000 aan te passen, geeft de overheid er geen gehoor aan. Dan maar naar de rechtbank, waar de FNV al tweemaal gelijk kreeg.

Constant in hoger beroep

Uber dient de chauffeurs als werknemers te behandelen, niet als schijnzelfstandigen, zo oordeelde de rechter in 2021. Maar ook al verloor het techbedrijf zo goed als elke rechtszaak, werd telkens opnieuw hoger beroep aangespannen om de procedures zo lang mogelijk te blijven rekken. Tot een uiteindelijke uitspraak mag Uber blijven opereren in dit grijs legaal gebied.

FNV eist daarom een dwangsom van 100.000 euro per dag tot een maximum van 10 miljoen euro voor iedere dag dat Uber de uitspraak van het gerechtshof niet naleeft. Gisteren was de eerste hoorzitting van het hoger beroep.

Teken hier de petitie als jij vindt dat Uber-chauffeurs beter verdienen.