Martin de Coninck Human Interest Gisteren, 12:48

Leestijd: 3 minuten

Dit radicale plan voor klimaatbeheersing speelt met wet der natuur

Klimaatbeheersing wordt steeds urgenter en wetenschappers onderzoeken radicale technieken om de opwarming van de aarde te vertragen. Een controversieel idee: het uitdrogen van de stratosfeer om minder warmte vast te houden. Klinkt een beetje als science fiction. Biedt dit een echte oplossing of spelen we met vuur?

De stratosfeer (de laag in de dampkring die zich bevindt tussen de troposfeer en de mesosfeer) bevat kleine hoeveelheden waterdamp die een grote invloed hebben op het broeikaseffect. Minder waterdamp zou de opwarming kunnen afremmen, stellen onderzoekers. Dit idee, een vorm van geo-engineering, roept wel serieuze vragen op over veiligheid en onbedoelde neveneffecten. Want hoe ingrijpend kun je klimaatbeheersing toepassen zonder dat we onbedoeld een regelrechte apocalyse inluiden? Zou toch jammer zijn als we eigenhandig de boel nóg verder versnellen.

Klimaatbeheersing: waarom de stratosfeer uitdrogen?

De stratosfeer, de laag van de atmosfeer op zo’n 10 tot 50 kilometer hoogte, bevat kleine hoeveelheden waterdamp. Dit klinkt onbeduidend, maar waterdamp is een krachtig broeikasgas. Uit onderzoek blijkt dat zelfs kleine veranderingen in de hoeveelheid waterdamp in de stratosfeer van grote invloed kan zijn op de temperatuur van de aarde.

Wanneer er meer waterdamp in de stratosfeer terechtkomt – bijvoorbeeld door onderzeese vulkaanuitbarstingen of vliegtuiguitstoot – wordt warmte langer vastgehouden. En dit draagt bij aan de opwarming van onze planeet. Het idee is dus simpel: als we de aanwezige waterdamp kunnen verminderen, zouden we de opwarming van de aarde kunnen vertragen.

Hoe werkt het uitdrogen van de stratosfeer?

Wetenschappers stellen verschillende methoden voor om de hoeveelheid waterdamp in de stratosfeer te verlagen:

• Chemische reacties stimuleren: bepaalde chemische stoffen kunnen reageren met waterdamp en deze omzetten in stoffen die sneller neerdalen naar de lagere atmosfeer.
• Aerosolen inspuiten: net zoals sommige vulkanische uitbarstingen tijdelijk de aarde afkoelen door de uitstoot van zwaveldeeltjes, zou het verspreiden van bepaalde aerosolen kunnen helpen bij het verminderen van waterdamp.
• Vliegtuiguitstoot verminderen: straalverkeer levert een grote bijdrage aan waterdamp in de stratosfeer. Door brandstofsamenstellingen of vliegpatronen aan te passen, zou dit mogelijk verminderd kunnen worden. Of door met z’n allen wat vaker de trein te pakken.

De risico’s en ethische dilemma’s

Hoewel het uitdrogen van de stratosfeer een veelbelovende manier van klimaatbeheersing lijkt, brengt het grote risico’s met zich mee. Het klimaat op aarde is een complex systeem en ingrijpen in de atmosfeer kan onbedoelde bijwerkingen hebben.

1. Effect op neerslagpatronen

Door de waterhuishouding in de stratosfeer te verstoren, zouden weersystemen kunnen veranderen. Dit kan invloed hebben op neerslagpatronen, mogelijk met droogte of overstromingen tot gevolg.

2. Onbekende langetermijneffecten

Dit soort experimenten zijn nog nooit op grote schaal zijn uitgevoerd. Niemand weet dus precies welke impact het op de lange termijn zal hebben. Het kan zelfs onbedoeld leiden tot nieuwe klimaatproblemen.

3. Wie beslist over klimaatbeheersing en klimaatinterventies?

Klimaatbeheersing door geo-engineering roept ethische vragen op. Wie bepaalt of en wanneer zulke ingrepen worden toegepast? En wat als sommige landen of bedrijven ervan profiteren terwijl anderen schade ondervinden? Misschien wordt het een nieuw stokpaardje van Trump die zonder overleg met andere wereldleiders gaat spelen met chemische reacties in onze stratosfeer. Nu is die kans trouwens niet heel groot, want volgens Trump is klimaatverandering een verzinsel.

Is dit de toekomst van klimaatbeheersing?

De discussie over geo-engineering is complex. Het uitdrogen van de stratosfeer kan theoretisch helpen bij het tegengaan van opwarming, maar brengt ook grote onzekerheden met zich mee. Voorlopig blijven wetenschappers experimenteren met computermodellen en kleine tests om beter te begrijpen wat de impact zou zijn.

Ondertussen blijft de focus liggen op conventionele methoden van klimaatbeheersing: het verminderen van CO₂-uitstoot, investeren in duurzame energie en het beschermen van bossen. Totdat geo-engineering veilig en uitvoerbaar blijkt, blijft dit de beste strategie in de strijd tegen klimaatverandering.