Maarten Verkoren Gezondheid 25 jul 2021, 14:14

Leestijd: 12 minuten

Hoe psychedelica de dood van mijn ego veroorzaakten

Maarten Verkoren is gastschrijver voor Manners Magazine, en schrijft onder meer over culinaire reizen. Ditmaal neemt hij je mee op een reis door zijn hoofd.

In eerdere artikelen die ik schreef, kun je lezen wat psychedelica zijn en doen en wat mijn ervaringen zijn met microdoseren. Ook blikte ik vast vooruit naar een macrodosis, een volledige trip met een psychedelicum genaamd magic truffles. In dit artikel kun je lezen hoe me dit verging, wat ik meemaakte en wat de effecten ervan waren, op korte en langere termijn. Gebaseerd op persoonlijke ervaring en aansluitend mijn poging om alles in perspectief te plaatsen en te duiden.

Ik ga niemand adviseren of aanraden psychedelica te gebruiken, dat is een overweging die je geheel zelf moet maken, maar als je het doet, raad ik je aan om het goed voorbereid en begeleid te doen en vervolgens ook echt iets te doen met je ervaringen. Je kan het doen bij een bedrijf als Field Trip, wereldwijd de eerste zorginstelling voor psychedelica-ondersteunde psychotherapie voor zowel mensen die willen werken aan zelfontdekking als mensen met een specifiek psychologisch vraagstuk. Maar als kleinschalig meer iets voor jou is, kun je ook een sjamaan of sitter inschakelen die je tijdens je trip begeleidt.

Een andere werkelijkheid door psychedelica

Jakobien van der Weijden van het Microdosing Institute heeft veel ervaring met het begeleiden van dergelijke ceremonies. Ik had meerdere voorbesprekingen met haar en dat voelde heel grondig en doordacht. Toen de dag eindelijk aanbrak waarop ik mijn ceremonie ging meemaken, was ik daardoor compleet gerustgesteld en voorbereid, hetgeen in belangrijke mate bijdraagt aan je vertrouwen in een goede trip.

We deden wat yoga en ademhalingsoefeningen en vervolgens gaf Jakobien me een glas truffelthee. Daarna dronk ik nog een warme gemberdrank en nam ik plaats op de sofa. Ik sloot mijn ogen en al vrij snel begon het. Plots zag ik ongelooflijk intense kleuren en vormen. Alsof ik door een kaleidoscoop keek, eraan draaide, en er vervolgens direct in werd gezogen waarna ik rondzweefde in een onbekende wereld, een ander universum. Of was het een ander bewustzijn? Werd dit veroorzaakt doordat mijn brein beneveld was door de psilocybine en ik daardoor alles niet helder zag, of was het iets anders? Kon het zijn dat dit juist het echte bewustzijn was en wat ik in mijn normale dagelijkse staat zag, de verstoorde werkelijkheid is?

Verlichting? Of gewoon een trip door LalaLand?

Alle zintuigen werden in hoge mate versterkt en werkten samen met mijn hersenen, geest en ziel. Ondanks dat ik mijn ogen dicht had, zag ik meer dan ik ooit had gezien. Alsof ik in een achtbaan door een fantasiewereld rondtolde, ontvouwden zich in een razend tempo beelden, licht en kleuren. Dit alles leek aangeslingerd te worden door de muziek, die leek te bepalen wat ik zag. In eerste instantie trof het me dat de muziek zo alles omgolvend aanwezig was. Je kent waarschijnlijk wel het gevoel tijdens sommige concerten dat je middenin de muziek zit. Nou, dat is niets vergeleken bij hoe ik de muziek ervoer tijdens de mystical journey.

Overal om me heen, maar ook dwars door me heen, middenin mijn donder en vol door mijn ziel golfde de muziek. De muziek raakte me, nee, dat zou een understatement zijn, de muziek werd mij en ik werd de muziek. Elke noot, elke stem toverde beelden tevoorschijn, creëerde een wereld, zoals je dat ziet in Disney’s Fantasia. Daarnaast riepen de beelden en de muziek op hun beurt weer tal van fysieke sensaties in me op.

Wat begon als een lichte tinteling in mijn tenen en vingers, trok in golven door mijn hele lijf. Het voelde alsof ik op en neer stuiterde op de sofa, alsof mijn lichaam tegelijk werd opgepompt en uitgeknepen. Mijn hart bonsde en mijn borstkas leek open te spatten, alsof ik uit elkaar dreigde te barsten. Af en toe gebeurde dat ook, ik desintegreerde en werd een met de omgeving, met de kleuren, de patronen, de muziek…

Open your mind (voor psychedelica)

En op die momenten bestond ik niet meer, had ik geen ego meer, kreeg ik heel sterk het gevoel over me dat niets ooit meer hetzelfde zou zijn. Hoe kon ik ooit terugkeren naar mijn oude leven? Hoe kon ik ooit verder gaan zoals ik daarvoor geleefd had? Onmogelijk. Ik begon te grinniken, hardop te lachen. Ik merkte het, geneerde me voor Jakobien, maar ik kon niet anders. Ik moest lachen, lachen, lachen…

Waar heb ik me in vredesnaam allemaal druk om gemaakt in mijn leven tot nu toe…? Wat betekende het allemaal? Niets! Alles is zo onbelangrijk, zelfs leven en dood is onbetekenend. Alles is eeuwig, alles is licht, is kleuren, is groei en bloei, alles leeft, en alles is één. Er bestaat geen ego, er bestaan geen individuen, we zijn allen één en eeuwig en oneindig. Er is slechts energie, zielen die ik ken en gekend heb in mijn leven, zijn verbonden met mijn ziel, het is een gotspe om te denken dat ik los sta en alleen zou zijn.

Terug uit de sprookjeswereld

De beelden verwerden tot paddestoelen en ze bezagen mijn worsteling, mijn pogingen om dit alles te duiden, te categoriseren en plaatsen binnen mijn menselijke context. De paddestoelen groeiden en keken op mij neer, lachten me uit en ik lachte mee. Grijnzend legde ik mijn handen boven mijn hoofd en liet ik alles verder over me heenkomen. Zo ging het een tijd door, of tijd… het woord tijd leek niet te bestaan, er was geen begin, geen einde, het was 100% ZIJN, alles was zoals het moest zijn, punt.

Toen het effect begon af te nemen, kwam ik al vrij snel terug op aarde en begon ik te merken dat mijn normale gedachten weer terugkwamen. Enigszins teleurgesteld dat ik die mooie sprookjeswereld was uitgekickt, begon het proces waar ik vandaag nog steeds mee bezig ben: het duiden van wat ik gezien en gevoeld heb en het geven van een vervolg daaraan. Dat vervolg zit hem niet in meer trips (hoewel niet uitgesloten) maar vooral in welke lessen ik kan leren en toepassen voor persoonlijke groei in mijn leven.

Wat gebeurt er in je brein tijdens een trip?

Waar psychedelica heel goed in zijn, is het lamleggen van het Default Mode Network (DMN), het deel van het brein dat dingen automatiseert en shortcuts regelt zodat we sneller routinetaken kunnen uitvoeren en sneller problemen kunnen oplossen in ons hoofd. Het nadeel daarvan is helaas dat we hierdoor ook vaak gevangen blijven in bepaalde gedachten en minder creatief worden in de oplossingen die we bedenken.

Tijdens een trip lijkt alles wat we zien en ervaren extreem mooi en nieuw te zijn, net zoals kleine kinderen de wereld als magisch (en soms eng) ervaren. Dit komt doordat het brein nieuwe neurale verbindingen maakt, zeg maar nieuwe weggetjes zoekt nu de ingesleten snelweg tijdelijk afgesloten is. Sommige van die weggetjes zijn tijdelijk, sommige blijvend. Waar ze heen leiden, is voor iedereen anders, het kunnen onontdekte plekjes in het brein zijn, maar ook vergeten herinneringen en gevoelens.

Klinisch kan dit een interessante therapie zijn voor patiënten die vastzitten in hun hoofd, bijvoorbeeld bij stress en depressie. Maar ook voor anderen kan het aanmaken van nieuwe verbindingen gunstig zijn. Het kan leiden tot persoonlijke groei door nieuwe inzichten, creatieve ideeën en meer focus op wat belangrijk is om optimaal te functioneren.

Self-Discovery

Psychiater Hans van Wechem (verbonden aan Field Trip) zegt hierover: “Ik denk dat psychedelica op een dieper niveau een inzicht bieden in het illusoire karakter van dat wat wij ‘de werkelijkheid’ noemen en je hierdoor uitgenodigd wordt om daar zelf verder onderzoek naar te doen. Op die manier kunnen stellige overtuigingen en diepgewortelde conditioneringen worden overschreven vanuit een ander perspectief.”

Doordat het Default Mode Network wordt uitgeschakeld, vallen ingesleten patronen, gewoontes en shortcuts weg. Je bent als het ware tijdelijk bevrijd van de vaste vorm waarin je door je opvoeding en levenservaring bent gedrukt en je ego lost op. In deze vormeloze fase is het aan jou om een nieuw raamwerk te construeren.

Bij de meeste mensen leidt dit er niet toe dat je ineens alles anders gaat doen, maar heeft het vaak wel tot gevolg dat je ander gewicht gaat geven aan de verschillende prioriteiten in je leven. Dit inzicht kan vergelijkbaar zijn met wat mensen opdoen als ze plots hun sterfelijkheid hebben ervaren door een plotselinge gebeurtenis of bijna-dood-ervaring. Het resultaat wordt minder belangrijk maar het proces en de reis zelf winnen aan belang.

Mystieke ervaring belangrijkste gebeurtenis in leven?

Veel mensen die een mystieke ervaring hebben gehad tijdens een psychedelische trip noemen dit een van de belangrijkste gebeurtenissen in hun leven. Ik denk dat dat komt doordat die mensen daarna anders zijn gaan leven, het psychedelicum heeft ze een duwtje in de richting gegeven. Dit heb ik zelf ook ervaren. Mijn leven is niet wezenlijk veranderd na de trip, maar ik leg bepaalde accenten anders en geniet bijvoorbeeld veel meer van de natuur. Van Wechem verwoordt dit mooi: “Geluk is de realisatie van het besef dat niets anders is (en hoeft te zijn) dan zoals het nu is.”

Bij mij was vertragen een belangrijke les. Vertragen en go with the flow. Ik merkte het toen ik op een zondagochtend plaats nam op een bankje in het park en besloot eens niets anders te gaan doen dan alleen om me heen te kijken naar het park zelf. Het park dat er gewoon altijd is, of ik er nou ook was of niet, of ik het nou zag of niet, het park is er altijd. Wat zich daar afspeelt, vindt altijd haar doorgang, of ik nou leefde of niet, dat maakte het park niet uit.

In het moment

Om me heen kijkend, ervoer ik plots een zeer intense zintuiglijke belevenis van natuur, geluiden en bewegingen van alles wat bij het park hoorde. Het was alsof dit er altijd al geweest was, maar ik er tijdelijk even deelgenoot van werd. Als enige. Want de andere mensen die door het park trokken, bewogen zich er langs, namen het niet waar en misten het moment. Ze waren op weg naar iets anders, een bestemming, maar waren blind voor wat er zich afspeelde in het moment, tijdens hun reis.

De werkelijkheid van die mensen was niet noodzakelijk zoveel anders dan mijn eigen werkelijkheid, buiten het feit dat ik me bewuster was van wat er zich daar op dat moment afspeelde. Hoe ik dat weet? Omdat het moment zo volmaakt was, dat er niets beters te vinden was in welke werkelijkheid dan ook.

Iedereen die dat zou zien, zou er direct bij stil hebben gestaan en het in mij herkend hebben. Het is ondoenlijk om elke seconde in je leven zo in het nu te zijn, maar een dergelijke ervaring helpt wel bij het realiseren dat we als mensen doorgaans een sluier hebben hangen voor onze ogen.

Terug naar de realiteit

Neurowetenschapper Michiel van Elk van de Universiteit van Leiden is ‘enthousiast én sceptisch’ over psychedelica. Hij is sceptisch in de zin dat hij het niet als magic bullet ziet. Voorts zegt hij dat tal van juichverhalen over de hype die is ontstaan rond psychedelica als een soort van cure-all misplaatst en onbewezen zijn. De verhalen over andere werkelijkheden neemt hij ook met een korrel zout, omdat hij ervan overtuigd is dat alles plaatsvindt in het brein, gestimuleerd door de stofjes die vrijkomen. Maar naast kritisch is hij ook zó enthousiast over de mogelijkheden van psychedelica dat hij er een populair-wetenschappelijk (=leesbaar) boek over aan het schrijven is.

Wetenschappelijk onderzoek heeft nog niet onomstotelijk aangetoond dat een depressie spontaan genezen is en blijft na een sessie met psychedelica. Hoe blijvend de veranderingen zijn, is allemaal nog onduidelijk, onderzoek hierover staat nog in de kinderschoenen. Wetenschappers nemen in diverse onderzoeken een snelle groei van neurale verbindingen in de frontale cortex waar – tijdelijk of blijvend, daar verschillen de meningen over, op moment van schrijven wordt dit nog volop onderzocht.

Psychedelica: conclusie en belangrijkste kanttekeningen

• Geen magic pill die in een keer al je problemen oplost
• Doe het in de juiste set en setting (en begeleiding)
• Bedenk van tevoren wat je het liefst zou willen veranderen in je leven
• Kijk wat de trip je gebracht heeft op het moment dat je DMN uitgeschakeld was, welke alternatieven heb je ervaren ten opzichte van je normale routine?
• Onderzoek verder hoe je dingen blijvend anders zou kunnen doen om meer uit je leven te halen, meer te genieten van de reis
• Blijf werken aan jezelf, pas de lessen toe die je hebt geleerd toen je ego tijdelijk uitstond

Volledig je ego uitschakelen door psychedelica of door meditatie is niet iets wat je dagelijks gaat doen, maar als je het eenmaal ervaren hebt, zul je merken dat je vaker het ego deels kan terugschakelen. Door dit te doen, kom je makkelijker in een flow-staat waarin je je bewust wordt van verbondenheid met een Groter-Geheel-Dan-Jezelf. Of dit nou iets spiritueels is of meer iets universeels en eeuwigs, het is fantastisch om te ervaren en voor veel mensen zoals gezegd een van de belangrijkste ervaringen in hun leven. Ongeacht wat de wetenschap van psychedelica vindt: ervaringen worden opgeslagen in het brein. En veranderingen aan je brein veranderen jou. Zeker als het gaat om zo’n potente ervaring als met psychedelica.

Dat veel mensen dezelfde ervaring hebben, kan liggen aan voorkennis en verwachtingen, maar dit gaat lang niet voor iedereen op. Het blijft opvallend dat veel mensen na hun ervaring overtuigd zijn dat alles in het universum eindeloos en tijdloos is, met elkaar verbonden is. Alles is liefde. Peace! ☮