Maarten Verkoren Eten & Drinken 28 feb 2024, 17:19

Leestijd: 8 minuten

Getest: de beste snijplanken zonder microplastics en bacteriën

En ineens een artikel over snijplanken en microplastics. En dat is spannender dan je denkt.

Wist je dat plastic snijplanken ervoor zorgen dat je microplastics in je lichaam krijgt? En dat ze een bron kunnen zijn van slechte bacteriën die makkelijk kunnen overleven op het plastic oppervlak? Uit onderzoek is gebleken dat de gevaren nog veel groter zijn dan gedacht. Het alternatief? Een houten snijplank. Maar lang niet elke houten snijplank blijkt geschikt, want sommige alternatieven zijn net zo slecht als plastic. Hoe dat zit en welke je dan wél veilig en duurzaam kan gebruiken, legt gastschrijver Maarten in dit artikel uit.

Let op: niet alle houten planken zijn geschikt! Als je een willekeurig filiaal van de Action binnenloopt en daar een houten snijplank uit het schap trekt, is de kans groot dat je rommel in handen hebt. Veel van de goedkope houten plankjes die in Nederland online en in winkels verkrijgbaar zijn, komen uit China. Ze zijn vaak van verkeerde, goedkope houtsoorten gemaakt die niet lang mee gaan. Bovendien zijn ze voorzien van een giftig laagje om ze waterbestendig te maken en vaak zo hard dat ze je mooie messen slopen. De vraag is dus: welke planken moet je dan wél hebben?

Na onderzoek kom ik uit op de volgende materialen: beuken-, kersen-, eiken- en kopshout (mix van verschillende soorten). Hiervan bestel ik drie verschillende producten van drie verschillende merken die alle drie voldoen aan de eisen. Een handmatige, ambachtelijke productiemethode, gemaakt om een leven lang mee te gaan. Duurzaam hout, van een soort die zowel hygiënisch is als goed voor je messen. Voor ik de verschillende producten ga testen, eerst nog even iets meer over de achterliggende theorie.

Waarom is hout hygiënisch?

In tegenstelling tot kunststof snijplanken, is hout van nature antibacterieel. De nerven in het hout sluiten zich na het snijden, waardoor bacteriën geen kans krijgen om te overleven. Dit is wetenschappelijk bewezen door Dr. Cliver van de Universiteit van Wisconsin. In zijn onderzoek besmette hij een houten en een kunststof snijplank met bacteriën. Na slechts 3 minuten waren 99,9% van de bacteriën op de houten snijplank dood, terwijl ze op de kunststof snijplank nog steeds vrolijk leefden. Sterker nog, op kamertemperatuur is er zelfs een kans dat de bacteriën op de kunststof snijplank zich gaan vermenigvuldigen! Een ander onderzoek toonde aan dat de kans op salmonellabesmetting twee keer zo hoog is bij gebruik van kunststof of glazen snijplanken.

Waarom gebruikt men dan toch zo veel plastic snijplanken?

Het antwoord is simpel: gebruiksgemak. Na gebruik kunnen ze eenvoudig in de vaatwasser worden gestopt. Houten snijplanken daarentegen, hoewel hygiënisch en mooi, zijn gevoeliger voor water en warmte. Ze mogen niet in de vaatwasser worden geplaatst en vereisen handmatige reiniging en geregeld onderhoud. Een plastic plank is goedkoop, makkelijk en snel. In de horeca is een bijkomend voordeel dat je aan de kleur kan zien voor welke ingrediënten de planken gebruikt worden. Navraag leert dat het echter niet verboden is om houten planken te gebruiken in horecakeukens en dat hout ook daar aan een opmars bezig is.

Gemak of niet, na verloop van tijd ontstaan er krassen en gleuven in je plastic plank. Hier kunnen bacteriën in gaan nestelen. Eigenlijk moet je hem dan meteen weggooien. Goedkoop is dus duurkoop en bovendien belastend voor het milieu. Recent onderzoek heeft daarnaast een nog alarmerender onthulling gedaan: plastic snijplanken geven tijdens het snijden microplasticdeeltjes af. Deze minuscule stukjes plastic, kleiner dan een zandkorrel, komen in ons voedsel terecht en worden vervolgens door ons lichaam opgenomen. De wetenschappelijke consensus over de gevaren van microplastics is nog in ontwikkeling, maar er zijn aanwijzingen dat deze deeltjes schadelijk kunnen zijn voor onze gezondheid. Mogelijke gevolgen zijn ontstekingen, darmklachten, en zelfs hormoonverstoring.

Oké, hout dus, maar welke dan?

Een goede houten snijplank veert als het ware mee. Dat snijdt lekker en is goed voor je messen. Planken die dat niet doen, vallen meteen al af. Veel goedkope plankjes zijn gemaakt van bamboe. Die zijn echter hard. Net als glas en marmer zijn dergelijke planken funest voor je messen. Andere goedkope planken maken gebruik van chemicaliën in bijvoorbeeld de lak- of lijmlaag die je uiteindelijk ook kapot snijdt en in je voedsel gaat tegenkomen. Niet doen dus!

Kies voor een plank van beuken-, kersen- of eikenhout. Dit zijn drie goede voorbeelden met elk hun voor- en nadelen, maar ze zijn allemaal zeer geschikt als snijplank omdat ze niet te hard zijn en optimale antibacteriële eigenschappen hebben. Het enige echte nadeel is dat ze niet in de vaatwasmachine mogen. En ze hebben af en toe onderhoud (daarover later meer) nodig om ze mooi te houden.

We testen drie planken. Twee van eikenhout en een van kopshout. We kiezen voor drie verschillende producenten en drie verschillende formaten. Zo valt er tenminste wat te vergelijken. Voor alle drie de planken geldt dat ze er prachtig uitzien, ze geven je keuken een upgrade ten opzichte van zo’n lelijke plastic plank. Daarnaast liggen ze stevig op je aanrecht en verhogen ze je werkblad, wat fijn is als je de werkhoogte wat wil verhogen.

1. Ambachtelijk eikenhout van Baas Boards

De eikenhouten plank (maatje XL – 40×50) van Baas Boards is ambachtelijk gefabriceerd door Martin, een ervaren houtbewerker. Hij maakt de planken in verschillende formaten van kwaliteit-eikenhout. Wat meteen opvalt, is het mooie gladde oppervlak (de planken krijgen twee keer een beschermend oliebad) en het robuuste ontwerp en fraaie logo. Deze plank heeft een stoere, krachtige uitstraling. Het is een prettige ervaring om erop te snijden en het schoonmaken gaat makkelijk. Je kan de plank niet direct bij hem bestellen, maar wel via leveranciers. Op zijn website kun je alle dealers vinden die zijn planken verkopen. Doen, wij vinden het echt een prachtplank, een aanwinst voor je keuken en met maar liefst tien jaar garantie! Als je deze plank goed onderhoudt, heb je er de rest van je leven plezier van. Een koopje dus.

Prijzen variërend tussen €105,95 en €197,95

2. Kopshout van Kitchen Artwoords

Daarna test ik de kopshouten plank met geweven patroon van Amerikaans esdoorn en tijgerhout van Kitchen Artwoods (formaat 37×39). Dit is ook echt een prachtige plank die een beetje doet denken aan een schaakbord. Een juweel voor in je keuken. Het oppervlak bestaat uit de kopse kant van het hout. Doordat je met de vezels mee snijdt, sluiten de vezels van kopshouten planken zich na elk gebruik. Het snijdt echt heerlijk. Het kopshout is hygiënisch en zorgt ervoor dat de plank (en je mes) lang meegaat. Je kan in de webshop kiezen uit allerlei verschillende varianten en formaten. Echt een dikke aanrader ook deze, voor jezelf of als duurzaam geschenk.

Prijzen variërend tussen €172,- en €196,-

3. XXL-eikenhout van Rough Cooking

Dan de laatste, van Rough Cooking. Ook deze planken zijn gemaakt van eikenhout, op dezelfde manier als Martin van Baas Boards ze maakt. Bij Rough Cooking bestellen we een XXL-variant. Die is echt gigantisch (80×40 cm) en bovendien voorzien van een grote sappocket naast de standaard diepe sapgeul, ideaal ook voor je buitenkeuken en barbecue. Maar juist ook als je een wat kleinere keuken hebt en af en toe flexibel wat extra werkruimte nodig hebt. Hoe dan? Nou, met de XXL-plank heb je een enorme lap eikenhout die je eenvoudig over je gootsteen heen plaatst waardoor je die normaal loze ruimte plots omtovert tot een mooie snij- en werkplek. Handig toch?

Prijzen variërend tussen €119,95 – €166,95

Drie prachtige planken, dus. Ik kan je ten zeerste aanraden om een houten kwaliteitsplank aan te schaffen, vanwege alle bovengenoemde voordelen en ook omdat de investering uiteindelijk weliswaar vooraf hoger is maar op lange termijn ben je goedkoper uit omdat de plank veel langer meegaat. Met goed onderhoud hou je hem zelfs levenslang.

Hoe onderhoud je zo’n plank?

Na dagelijks gebruik was je hem met een beetje warm water en wat sop af. Niet laten weken in een gootsteen vol water natuurlijk en zeker niet in de vaatwasser doen. Hoe vaker je hem wast en hoe meer sop je gebruikt, hoe eerder de beschermende olie eruit trekt en de plank uitdroogt. Af en toe, als hij echt heel vies is, kun je hem grondiger schoonmaken. Grof zeezout erop strooien en een halve citroen uitknijpen en vervolgens schrobben met het stuk citroen.

Zo schuur je een heel klein laagje eraf waarna je hem reinigt, laat drogen en vervolgens weer goed in de was of olie zet. Ongeveer een keer per maand wrijf je hem in met mineralenolie, dit is het beste voor houten planken. Als je dat geregeld doet en de plank niet op een hete plek of in de zon bewaart, blijft hij in topconditie. De olie of was kun je vaak bij dezelfde leverancier als je plank halen.

Met al deze tips ben je voorgoed verlost van alle gevaren van plastic en heb je meteen een mooie en stoere upgrade voor je keuken. Ik vermoed dat je nooit meer terug zult willen en lachend terug gaat kijken naar de tijd dat je plastic rommel gebruikte om te snijden. Laat je me je ervaringen met hout weten? Ik ben benieuwd!