Robert Kroes Geld & Carrière 18 apr 2022, 06:26

Leestijd: 6 minuten

Achter de koersverwaching: de olieprijs, Rusland en (dure?) benzine

In onze wekelijkse rubriek ‘koersverwachting’ blikken we normaal op maandag vooruit op de te verwachten prijsontwikkeling van diverse beleggingen, waaronder olie. Omdat het vandaag Tweede Paasdag is en de Europese beurzen gesloten zijn verschijnt onze koersverwachting morgen (op dinsdag). In plaats daarvan bespreken we vandaag in onze rubriek ‘Achter de koersverwachting’ hoe de olieprijs bepaald wordt. Ook bespreken we in hoeverre de olieprijs de prijs van benzine bepaalt.

In dit artikel bespreken we hoe de prijs van olie tot stand komt, welke factoren de prijs van olie bepalen en wat de relatie tussen de prijs van olie en de benzineprijzen is.

Hoe komt de prijs van olie tot stand?

Er zijn diverse manieren om in olie te handelen. Deze zijn belangrijk omdat de prijs van de olie voor die categorieën anders bepaald wordt. De drie belangrijkste manieren zijn: spotprijs, opties en futures. Wij bespreken kort de verschillende categorieën olieprijzen en de manier waarop de olieprijs per categorie tot stand komt.

De spotprijs van olie

De spotprijs van olie is de prijs die op een zeker moment bepaald wordt door de markt en dus door de directe factoren die de marktprijs van olie bepalen (deze bespreken we hierna). De prijs wordt bepaald per vat.

De prijs van oliefutures

Als je als particulier wilt beleggen in olie is het natuurlijk niet de bedoeling dat je na een aankoop de achtertuin vol hebt staan met vaten olie. Dat zou ook niet praktisch zijn als je meerdere transacties per dag wilt doen aangezien het dan nogal druk wordt in de straat. Daarom handelen veel particulieren in oliefutures. Daarmee speculeer je op de olieprijs over een bepaalde periode, bijvoorbeeld een week of een maand. Als je denkt dat de olie prijs daalt handel je in put olie futures. Deze geven het recht om op de afgesproken datum de (vaten) olie te verkopen tegen een bepaalde prijs. Als je denkt dat de olieprijs stijgt handel je in call olie futures. Deze geven het recht om op de afgesproken datum (vaten) olie te kopen tegen een vastgestelde prijs. Deze kun je dan, als de markt inderdaad stijgt, doorverkopen tegen een hogere prijs. Je bent bij futures verplicht om de transactie op het afgesproken moment uit te voeren.

Aangezien je op het moment van koop van de futures de olie nog niet hoeft te kopen betaal je op het moment dat je de future afsluit alleen een premie. Daarnaast moet je een onderpand hebben om de transactie uiteindelijk voort te kunnen laten gaan. In de praktijk betekent dit vaak een verrekening van het winst- of verliessaldo op de vervaldatum.

De prijs van olie opties

Olie opties zijn voor een groot deel te vergelijken met olie futures. Er is echter één kenmerkend verschil. Zoals de naam al zegt is deze vorm van handel een optie. Je kunt dus op de afgesproken vervaldatum (ook wel executiedatum genoemd) kiezen of je de transactie wel of niet uitvoert. Uiteraard doe je dit alleen als je op de executiedatum winst kunt maken met de transactie. Ook hier betaal je een premie. Als je geen winst kunt maken voer je de transactie dus niet uit. Uiteraard ben je dan wel jouw premie kwijt.

Welke factoren bepalen de olieprijs?

Zoals altijd wordt ook hier de prijs bepaald door de wet van vraag en aanbod. Hoe hoger de vraag of hoe lager het aanbod, hoe hoger de prijs en vice versa. Er zijn 4 factoren die vraag en aanbod van olie structureel beïnvloeden. Deze zijn:

• De economische activiteit: hoe sterker de economie groeit, hoe meer vraag naar olie er komt;
• De Organization of the Petroleum Exporting Countries (OPEC): hier overleggen diverse landen die olie produceren over de productie op korte en langere termijn. Daarmee bepalen zij voor een groot deel het aanbod. Een andere grote exporteur van olie, Amerika, heeft geen zitting in de OPEC. Ook Amerika kan de prijs dus beïnvloeden door meer of minder te exporteren;
• Alternatieve energiebronnen: hoe meer energie er tegen een goede prijs uit andere energiebronnen zoals wind, zon en water gewonnen kan worden, hoe verder de vraag naar olie daalt;
• De olievoorraad: als men meer olie produceert dan er gevraagd wordt bewaart men dit in opslagtanks. Hierdoor wordt de invloed op de prijs beperkt, tenzij er zo’n overcapaciteit ontstaat dat ook de opslaglocaties vol zijn. In dat geval is er te veel voorraad, waardoor de prijzen snel kunnen dalen. Daarnaast is er natuurlijk de absolute olievoorraad. Als er minder olie gewonnen kan worden doordat er geen olievelden beschikbaar zijn zal dit de prijs van olie opdrijven.

Wat is de invloed van de oorlog in de Oekraïne op de olieprijs?

Door de oorlog in de Oekraïne is er minder olie beschikbaar. Dit komt enerzijds doordat de Oekraïne, maar ook Rusland zelf meer olie verbruiken. Daarnaast maken de aanvallen op olieraffinaderijen en transportroutes het vervoer veel moeilijker. De derde factor is dat veel landen sancties tegen Rusland afkondigen, waardoor het kopen van Russische olie moeilijker wordt. Hierdoor daalt natuurlijk ook het aanbod. Daarbij zijn investeerders ongerust over eventuele verdere sancties waardoor Russische olie nog minder beschikbaar komt.

Deze onrust zien we goed terug in onderstaande grafiek met het verloop van de olieprijs.

Toch zien we ook iets opvallends. Als we inzoomen op de prijsontwikkeling van de oliefutures in 2022 valt op dat het rendement over de periode 1 januari tot nu weliswaar + 40,71% is, maar dat het rendement over de laatste maand ‘slechts’ 5,53% is en er vorige week zelfs een verlies van 1,05% te noteren was. Dit heeft alles te maken met de nieuwe Coronagolf in China, waardoor de productie daar sterk daalt en er dus ook (veel) minder vraag naar olie is.

De relatie tussen de olieprijs en benzine

Natuurlijk heeft de olieprijs invloed op de prijs van benzine. Wie het nieuws volgt kan het niet ontgaan zijn dat het geen pretje is aan de pomp. Toch liggen de zaken ook hier anders dan het lijkt.

Hoeveel steeg de benzineprijs in 2022 tot nu toe echt?

Volgens de cijfers van het CBS kostte een liter benzine (Euro 95) aan de pomp op 1 januari EUR 1,974. Als we daarna de prijsontwikkeling van Euro95 in 2022 bekijken zien we dat de meest recente prijs van een liter Euro95 EUR 2,084 bedraagt (gemeten op 10 april). Dit is een stijging van 5,57 % (terwijl de stijging van de oliefutures tot nu toe dus 40,71%) bedraagt). Uiteraard hebben we rekening te houden met de accijns-compensatie van de overheid die op 1 april inging. Daarom bekeken we de hoogste prijs voor een liter Euro 95 van dit jaar tot nu toe. Deze was te noteren op 10 maart van dit jaar en bedroeg toen EUR 2,383 (oftewel een stijging van +20,72% ten opzichte van de benzineprijs op 1 januari).

Daarmee zien we dat er een verschil is tussen de prijsontwikkeling van benzine en die van olie. Dit is te verklaren doordat volgens Shell slechts 21% van de prijs van een liter benzine aan de pomp bepaald wordt door de prijs van ruwe olie. De rest van de prijs bestaat uit raffinagekosten (2%), opslag- en transportkosten (3%), accijnzen (45,6%), exploitatiekosten (11%) en de 21% die over dit totaal geheven wordt. Dit verklaart direct waarom, ondanks dezelfde olieprijs, tanken in Duitsland of België vaak nog steeds goedkoper is.

Hopelijk geeft deze bijdrage meer inzicht als je jouw eigen onderzoek wil doen naar het beleggen in olie. In onze rubriek ‘achter de koersverwachting‘ lees je meer achtergronden over beleggen. Als je benieuwd bent naar de te verwachten prijsontwikkeling kun je natuurlijk altijd onze wekelijkse koersverwachting bestuderen.

Let op: Wij geven nooit financieel advies, dus onze bijdragen kun je ook niet zo interpreteren. Doe altijd jouw eigen onderzoek en beslis op rationele gronden of, wanneer, waarin en hoeveel je wilt investeren.