Alrik de Jong Popular Science 15 feb 2022, 12:56

Leestijd: 4 minuten

Groente telen op Mars: 8 vragen aan ruimtelandbouwer Wieger Wamelink

Zuurstof maken is moeilijker op Mars dan op Aarde, lazen we gisteren in het NRC. Joh! Ook niet belangrijk: hoe zit het met het verbouwen van groente? 8 vragen aan ruimtelandbouwer Wieger Wamelink.

NASA’s Mars Rover Perseverance rijdt al bijna weer een jaar rond op Mars, waar hij onder meer op zoek is naar buitenaards leven of resten daarvan. Eerder deze maand brak hij nog een record.

Groente verbouwen op Mars

Perseverance doet onderzoek in de Jezero-krater, met een diameter van 49 kilometer een van de grootste inslagkraters van de rode planeet. In en rond de krater zijn eerder al kleimineralen aangetroffen. Kleimineralen vormen alleen in de aanwezigheid van water, dus waarschijnlijk was de krater ooit overspoeld met water. Maar is de bodem op Mars ook geschikt om groente te verbouwen?

De Nederlandse ruimtelandbouwer Wieger Wamelink houdt zich al jaren bezig met deze kwestie, en met succes. Sinds 2013 experimenteert hij met het verbouwen van groente en granen op speciaal ontwikkelde ‘Mars-grond’. In 2016 volgde de eerste succesvolle oogst. De verbouwde radijs, erwten, tomaten en rogge bleken eetbaar en niet over giftige stoffen te beschikken.

Vragen aan ruimtelandbouwer Wieger Wamelink

Inmiddels zijn we zes jaar verder en wordt de ruimtelandbouwmissie van Wieger Wamelink steeds urgenter. Met dank aan de Wageningen University & Research: de meest gestelde vragen over groente verbouwen op Mars op een rij.

1. Waarom voedsel verbouwen op Mars?

“Als er ooit mensen naartoe gaan, wonen ze daar voor langere tijd. Dan kun je eten meenemen, maar het is handiger, gezonder en lekkerder om je eigen voedsel daar te verbouwen.”

2. Waar komt de onderzoeksgrond vandaan?

“De grond komt niet echt van Mars, er is nog geen grond van de planeet terug naar de aarde gebracht. Daarom heeft NASA op aarde gezocht naar grond die precies lijkt op Mars. De grond die we gebruiken voor de experimenten komt van een vulkaan op Hawaii.”

3. Is het veilig om de groente en planten te eten?

“Belangrijke vraag. Er zitten zware metalen in de grond die we gebruiken, net als in de echte Mars-grond. We hebben dit op twee manieren getest. We hebben gekeken of er zware metalen zoals lood, kwik en cadmium van de bodem in het water komt dat we de planten geven. Dat bleek niet het geval. We hebben ook onderzocht of er zware metalen in de geoogste tomaten, erwten, radijzen en rogge zat. Het bleek veilig om ze te eten. Wel moet alles wat uit de bodem komt grondig gewassen worden, omdat er anders zand aan blijft zitten dat je ook zou kunnen opeten. Daar zou je ziek van kunnen worden.”

4. Wat zijn de grootste moeilijkheden

“Naast de zware metalen in de grond is het problematisch dat er weinig van een meststof in de bodem zit, stikstof in een vorm die een plant kan opnemen (nitraat). Er bestaat gelukkig een speciale groep planten – de vlinderbloemigen, zoals klavers, maar ook lupine, bonen en erwten – die stikstof uit de lucht kunnen halen samen met bacteriën. Door deze planten te kweken en vervolgens de niet eetbare resten onder te spitten, kunnen we de grond een soort van bemesten.”

5. Hoe zit het met de atmosfeer en lage temperatuur

“Wat voor mensen geldt, geldt ook voor planten: zonder lucht kunnen planten niet leven en als het zo koud is ook niet. Op Mars is het gemiddeld -63 graden, er is nauwelijks lucht en door het ontbreken van een elektromagnetisch veld is er geen bescherming tegen kosmische straling. Planten kunnen beter tegen straling dan mensen, maar ook zij kunnen last van straling krijgen. Daarom moeten ook de groenten en granen binnen gekweekt worden in een kamer en onder LED-lichten.”

6. Hoe zit het met de smaak van de verbouwde groente?

“Daarover verschillen de meningen. We hebben veel mensen laten proeven en de meesten vinden wel dat er verschil is. Sommige mensen vinden Mars-groente lekkerder, anderen eten liever de aardse groente. Of er echt verschil is, wordt onderzocht. Zo kijken we hoeveel suikers er in de verschillende groenten zit.”

7. Kun je eten koken op Mars?

“Je kunt op Mars koken, maar alleen binnen, met dezelfde lucht en luchtdruk als op aarde. Buiten zou het water bijvoorbeeld direct verdampen en deels bevriezen. Ook de groente zou direct bevriezen. Die zou je daarna overigens wel kunnen eten, dat lijkt dan op moleculair koken.”

8. En kunnen we al denken aan veeteelt?

“Je zou dieren kunnen houden op Mars, maar daarvoor is heel veel voedsel en ruimte nodig. Dieren zijn inefficiënt in het omzetten van wat ze eten in vlees en andere producten. De mest zou wel welkom zijn voor het bemesten van de grond. Maar voorlopig gaan er geen dieren mee naar Mars. Mogelijk komt er op den duur een uitzondering voor de kip. Die eet alle soorten groente wel en produceert mest die goed te gebruiken is. Het dier is ook relatief efficiënt in het omzetten van zijn voeding in vlees en eieren. Daarnaast kan de kip troost bieden als huisdier.”

Ruimtelandbouwer Wieger Wamelink onderzoekt ook of er op de maan eten te verbouwen valt. Lees hier meer over zijn onderzoeken.