Noah Korevaar Films & Series 17 sep 2024, 10:49

Leestijd: 2 minuten

Oorlogsfilm over duistere rol omroepen in WOII nu gratis op NPO

Radio Oranje vertelt niet het hele verhaal. De Nederlandse omroepen speelden tijdens de Tweede Wereldoorlog namelijk een dubieuze rol, zo blijkt uit een nieuwe oorlogsdocumentaire. Een onderbelicht hoofdstuk waar de omroepen het liefst ver weg van blijven. De boeiende oorlogsfilm is nu gratis te zien op NPO Start.

NPO Start is een haast onuitputtelijke schatkist voor liefhebbers van oorlogsdocumentaires. Dankzij onder andere 2Doc en Andere Tijden is er een rijk archief vol intrigerende verhalen te streamen. Denk aan In de Ban van Goed en Fout of De Treinreis.

Oorlogsdocumentaire Het Verraad van Hilversum

Maar hoe zat het tijdens de Tweede Wereldoorlog eigenlijk met de Publieke Omroep zelf? Nederlanders die stiekem naar Radio Oranje luisteren en daar hoop uit putten is een bekend en vaak herhaald beeld, maar wat deden de omroepen voor en tijdens de Duitse bezetting?

Een ongemakkelijke vraag, zo blijkt uit de gloednieuwe documentaire Het Verraad van Hilversum. Het antwoord is namelijk allesbehalve fraai. Programmamaker Alfred Edelstein is in de rol van de omroepen tijdens de Tweede Wereldoorlog gedoken. De resulterende docu kun je, ironisch genoeg, wanneer je maar wil op NPO Start gratis streamen.

Bezetter met open armen ontvangen

Radio Oranje is niet het hele verhaal van WOII, zo blijkt uit Edelstein’s werk. Tegenover dat beeld staat bijvoorbeeld het feit dat de KRO al in 1939 de Joodse leden van haar eigen orkest ontsloeg. Of de AVRO, waar Joodse medewerkers al op straat werden gezet nog voor de bezetter dat überhaupt eiste. Sterker nog, de bezetter werd daar met open armen ontvangen.

“Toen direct na de capitulatie Sonderführer Arthur Freudenberg optrok naar Hilversum om de radio over te nemen, werd hij tot zijn verbazing in de Avro-studio allervriendelijkst ontvangen,” aldus Edelstein. “Ze konden diezelfde avond nog met uitzenden beginnen.”

Ook het principiële VARA deed mee. Een houding die volgens de documentairemaker achter de oorlogsfilm niet enkel wat over de radio zegt: “Het was meelopen, toegeven, accommoderen en kijken hoe lang we dat kunnen redden: ik denk dat de omroep in postzegelformaat weergeeft wat in de hele samenleving gebeurde.”

Gebrek aan zelfreflectie

Sindsdien heeft de NPO zelden aan zelfreflectie gedaan. In tegendeel. “Een serie waarin dat oorlogsverleden voorkwam, werd door de directeur van de AVRO probleemloos gevetood.” Die houding zie je ook anno 2024 nog terug. Avrotros weigerde mee te werken aan de onderzoekende oorlogsfilm Het Verraad van Hilversum met het excuus dat ze liever vooruit kijken en NPO-voorzitter Frederique Leeflang had er geen tijd voor. Tja…

Oorlogsfilm op NPO Start pas het begin

Het Verraad van Hilversum stream je nu dus gratis op NPO Start. Maar dat is pas het begin, aldus Edelstein: “De omroepen moeten aan de bak, onderzoek laten doen, programma’s gaan maken. Er is nog zoveel uit te zoeken en te vertellen, en ja, zeker, dat geldt ook voor de VPRO.”

Trek in meer documentaires? Check dan deze alarmerende docu, die de doden tot leven wekt. Of ervaar hoe de Tweede Wereldoorlog tot leven komt in Lee.