Alrik de Jong Samenleving 4 okt 2024, 11:00

Leestijd: 4 minuten

De asielzoekers in EU-landen per inwoner, met Nederland op plek 13

Los van je politieke voorkeur kun je niet anders concluderen dat het tamelijk absurd is om het woord asielcrisis in de mond te nemen in Nederland. Althans, als je kijkt naar de cijfers kijkt en niet vanuit je onderbuik opereert. Een blik op het aantal migranten, asielzoekers en asielaanvragen in ons land en de rest van de EU-landen.

Met het zorgen barende geboortecijfer in Nederland is het misschien handig om migranten en asielzoekers niet direct als probleem, maar ook als mogelijkheid te zien. We hebben in de nabije toekomst arbeidskrachten en mensen uit andere landen nodig. De migratiestroom valt niet tegen te houden, maar wel te kanaliseren.

Natuurlijk zijn er incidenten in opvangcentra, zo zit Ter Apel deze week weer overvol. Maar laten we even naar het grote plaatje kijken. Hoe zit het met de cijfers? Is er een constructieve oplossing? Tipje van de sluier: Nederland staat op plek 13 in de EU wat betreft asielaanvragen per inwoner.

Hoeveel migranten en asielzoekers naar Nederland?

Het rapport De Staat van Migratie 2024 van het Ministerie van Justitie en Veiligheid biedt helder en betrouwbaar inzicht. Van de migranten die naar Nederland komen, vraagt gemiddeld 11% asiel aan in de afgelopen jaren. Ongeveer een op de tien migranten is dus een asielzoeker, de rest komt voor werk, studie of liefde.

In 2023 verhuisden om en nabij de 332.900 mensen naar Nederland. Goed om te weten: iedere dag vertrekken er ook weer mensen. In 2023 waren dat in totaal 191.000. Netto kwamen er dus 141.900 mensen bij. Met de nadruk op mensen.

In totaal vroegen ruim 38.000 mensen voor het eerst asiel aan in Nederland en kwamen er iets meer dan 10.000 nareizende familieleden. In 2024 staat de teller tot en met augustus
 op 30.600 aanvragen. Belangrijk nuance: lang niet al die mensen blijven hier. In 2023 vertrokken er ruim 23.000 mensen uit Nederland, omdat ze hier geen recht hadden op asiel.

Asielmigranten per inwoner in EU-landen

Om die cijfers in perspectief te zetten, kijken we naar het aantal asielaanvragen in andere EU-landen per inwoner. In totaal waren er in Europa ruim 1.049.000 eerste asielaanvragen in 2023. Die 38.000 aanvragen in Nederland is goed voor 4 procent van de hele taart.

Kijken we naar het aantal asielaanvragen per inwoner, dan staat Nederland op de dertiende plek. Qua absolute aantallen staat Nederland op plek zeven, na onder meer Duitsland (31%), Spanje (15%) en Frankrijk (14%).

Hoeveel mensen zitten er in asielopvang?

Het aantal mensen in de COA-opvang (Centraal Orgaan opvang Asielzoekers) steeg van 51.730 naar 64.410 bewoners in 2023. Op dit moment (september 2024) zijn dat er bijna ruim 71.000, onder wie ruim 19.000 statushouders. Statushouders hebben al een vergunning gekregen om in Nederland te blijven en blijven in de asielopvang tot er een woning beschikbaar komt. De meeste bewoners komen uit Syrië, gevolgd door Turkije, Irak, Eritrea en Somalië.

Weinig asielmigranten uit veilige landen

Dan hebben mensen het nog vaak over gelukszoekers. Ook weer een kleine groep die groot wordt gemaakt in de terminologie van mensen die over een asielcrisis spreken. Gemiddeld wordt circa 3% van de opvangplekken in de asielzoekerscentra bezet door asielzoekers uit veilige landen die in afwachting zijn van hun proces. In 2023 verbleven er 3.035 asielzoekers uit een veilig land op enig moment in de asielopvang. Van hen komt het grootste deel uit Marokko en Tunesië.

Afgelopen jaar kwamen er circa 1.100 van dit soort asielaanvragen binnen. Gemiddeld werd de afgelopen jaren 98% van deze aanvragen afgewezen in Nederland. 2% krijgt van deze groep wel asiel, met name vanwege politiek activisme, kritische journalistieke werkzaamheden of omdat ze bij de LHBTQIA-gemeenschap horen. “Deze argumenten worden ook gebruikt door mensen binnen deze groep die niet aan deze criteria voldoen. Maar dat blijven uitzonderingen”, zegt een voormalig IND-medewerker, die niet bij naam genoemd wil worden, tegen Manners.

Oekraïners in Nederland

Het overgrote deel van de instroom van de afgelopen jaren komt uit Oekraïne. Eind 2023 waren er ruim 105.000 Oekraïners ingeschreven in Nederland (in september 2024 is dat ruim 115.000). Ongeveer 87.400 van hen zit in de gemeentelijke opvang. Oekraïners hoeven geen asiel aan te vragen als oorlogsvluchteling.

‘Geen asielcrisis, maar opvangcrisis’

De conclusie van het COA is niet zo heel ingewikkeld. Er is volgens de organisatie geen asielcrisis, maar een tijdelijke opvangcrisis. “Die is heel makkelijk te bestrijden met de spreidingswet”, aldus COA-baas Milo Schoenmaker tegen NOS.

De PVV, VVD, NSC en BBB willen de spreidingswet snel van de hand doen, met een asielcrisis als drogreden. Volgens Schoenmaker is die wet “juist nodig om rust te creëren”. De situatie in Ter Apel is al jaren “heel zorgelijk”, vervolgt hij. “We hebben te weinig opvangplekken in Nederland. De spreidingswet biedt hoop voor de toekomst.” De COA-baas stipt ook aan dat het schrappen van de spreidingswet veel geld kost. Nu zitten veel mensen in opvangplekken als boten en hotels, die volgens hem drie keer zo duur zijn als reguliere opvangplekken.

RijksoverheidCentraal Orgaan opvang Asielzoekers