Michiel Hekkens Human Interest 26 mrt 2025, 15:24

Leestijd: 4 minuten

Zoveel ‘blauw goud’ heeft Nederland, dé grondstof van deze eeuw

Grondstoffen, ze lijken leuk maar in de praktijk heb je er vooral ellende van. Kijk maar naar het land dat de meeste bodemschatten ter wereld bezit − nergens op aarde is het zo ellendig. Er is echter ook een grondstof waar geen land zonder kan en waar steeds vaker om gevochten wordt: water. Zoetwater, om precies te zijn. Manners werpt een blik op de Nederlandse én internationale zoetwatervoorraden.

In Zuid-Afrika ontsnapte men in 2018 ternauwernood aan Zero Day. Dit is de dag waarop het water op is en er geen druppel meer uit de kraan komt. Wonderwel lukte het de Zuid-Afrikanen om hun watergebruik net op tijd terug te schroeven tot 50 liter per persoon per dag, waarna de watervoorraad weer langzaam aangroeide. Dit lukte onder meer door een overheidscampagne over toiletgebruik met als spreuk: “If it’s yellow, let it mellow. If it’s brown, flush it down” (“als het geel is, laat het liggen. Als het bruin is, spoel het door”). En daar past dan weer een andere Engelse spreuk bij: desperate times call for desperate measures.

Ook Nederlandse drinkwatervoorraad onder druk

In Nederland gebruiken we volgens het CBS elke dag 129 liter water per persoon. Ook in ons land staat de voorraad onder druk. Bevolkingsgroei, vervuiling en klimaatverandering zorgen ervoor dat waterzuiveringsinstallaties steeds meer moeite hebben om genoeg drinkwater te leveren.

Het zoetwater in Nederland wordt vooral geleverd door rivieren uit het buitenland. Qua externe bronnen staan we 25ste van de wereld. Interne bronnen (bijvoorbeeld meren) hebben we nauwelijks. Op dit vlak staan we 123ste. Het gemiddelde van die twee levert ons een bescheiden 71ste plaats op van 183 landen qua hernieuwbare watervoorraad. Dit zijn de tien landen met de grootste watervoorraden.

Er worden nu al conflicten uitgevochten over zoetwaterbronnen. Zo bouwt China dammen in de Mekong, waarmee men de watertoevoer afknijpt voor landen als Vietnam, Cambodja en Thailand. India en Pakistan ruziën al sinds jaar en dag over de waterverdeling van de Indus. In het Midden-Oosten en Afrika zijn de tekorten nog nijpender en wordt er hevig gestreden om wie de baas is over de Jordaan en de Nijl. Deze conflicten gaan in de loop van deze eeuw naar verwachting verhevigen. Sommige wetenschappers noemen water daarom het ‘blauwe goud’ van de 21ste eeuw.

Oplossing voor waterprobleem is simpel, laat Las Vegas zien

Inderdaad, nóg een bron van toekomstige ellende en rampspoed. In vergelijking met klimaatverandering of Vladimir Poetin is dit probleem echter best makkelijk op te lossen. Een stad als Las Vegas laat zien dat het zelfs midden in de woestijn mogelijk is om een goede drinkwaterbalans te handhaven. Hier is het verboden voor bewoners om een ‘nutteloos’ (want waterslurpend) gazon aan te leggen. Al het waterverbruik wordt minutieus gemonitord, elke vorm van verspilling meteen aangepakt. Hierdoor blijft er in Las Vegas ook in tijden van klimaatverandering vooralsnog genoeg zoetwater beschikbaar.

Daarnaast becijferde het World Resources Institute (WRI) in 2023 dat het maar 0,27 euro per persoon per dag kost om voor iedereen op aarde voldoende drinkwater te regelen, minimaal tot 2050. Alleen moet dat geld natuurlijk wel door iemand worden betaald. Daar zit vooralsnog het probleem.

Beter omgaan met drinkwater in Nederland

In Nederland kunnen we als de nood aan de man is altijd wat regels lenen van Las Vegas. Op dit moment spoelen we de wc nog door met drinkwater van de hoogste kwaliteit. Tamelijk bizar, als je erover nadenkt. Een mogelijk alternatief is ‘grijswaterrecycling’. Dit is een systeem waarbij je je douchewater opvangt om er daarna de wc mee door te spoelen, zodat je twee keer gebruik maakt van hetzelfde water. Een land als Singapore doet dat al. In Denemarken werkt men aan een gescheiden watersysteem zodat drinkwater alleen gebruikt wordt om te drinken. Om de plee door te spoelen is er een aparte buis met water van mindere kwaliteit.

Tot slot is het belangrijk om te stoppen met het lozen van afvalstoffen in onze rivieren. Die maken de zuivering tot drinkwater steeds moeilijker en duurder − kijk maar eens hoeveel waterschapsbelasting je dit jaar betaalt. Qua vervuiling dringt PFAS zich steeds meer op als een van de grootste risico’s. In dit artikel lees je vijf concrete tips om je eigen huishouden PFAS-vrij te maken.