Michiel Hekkens Gezondheid 6 nov 2024, 11:22

Leestijd: 3 minuten

Dit is één mensenleven waard per land en Nederlanders zijn prijzig

De prijs van een mensenleven wordt gerekend in qaly: quality-adjusted life year. Er is een maximum dat we als samenleving bereid zijn te betalen voor één gezond levensjaar van een landgenoot. Niet gepast om nu te juichen, maar in Nederland is de prijs van één qaly 1000 keer zo hoog als in Congo.

Op een mensenleven kun je geen prijs zetten, zouden we in een ideale wereld zeggen. Helaas leven we niet in een ideale wereld. In elk land zijn de middelen beperkt, waardoor we geen 100 miljoen euro uit kunnen geven voor een medicijn dat een 90-jarige één jaar langer laat leven. Maar hoeveel willen we daar dan wél voor betalen? In dit artikel zoeken we dit uit voor Nederland én de rest van de wereld.

Al eerder zochten we uit hoe oud mensen gemiddeld worden per land.

De prijs van een mensenleven

Om een mensenleven in geld uit te willen drukken, klinkt als een cynische opvatting van wat leven überhaupt is. Toch is het noodzakelijk. Stel: er is een spoorwegovergang waar één onvoorzichtige fietser per jaar door een trein wordt geschept. Voor 500.000 euro kan er een fietsbrug gebouwd worden die deze dode voorkomt. Dit vinden veel mensen waarschijnlijk een acceptabel bedrag. Kost diezelfde brug 10 miljoen euro? Dan zullen veel mensen dit te veel vinden. Kennelijk zit de waarde van één mensenleven ergens tussen de 500.000 en 10 miljoen euro.

In Nederland werd in 2018 bepaald dat het maximale bedrag voor bovenstaande (hypothetische) fietsbrug 2,8 miljoen euro bedraagt. Anders gezegd: per mensenleven geeft de overheid maximaal 2,8 miljoen euro uit aan een preventieve verkeersmaatregel die deze dode kan voorkomen.

QALY: de prijs per levensjaar in de gezondheidszorg

In de gezondheidszorg moet er op dagelijkse basis eenzelfde afweging worden gemaakt. Hier gebruiken ze de qaly: quality-adjusted life year. Dit staat gelijk aan één gezond levensjaar. In het rapport Zicht op zinnige en duurzame zorg is het bedrag van één qaly vastgesteld op 80.000 euro. Voor een behandeling die het leven van een mens met één levensjaar in goede gezondheid verlengt, geeft het ziekenhuis maximaal 80.000 euro uit.

In Nederland mag een mens gemiddeld genieten van 74 levensjaren in goede gezondheid (en daarna nog een paar in mindere gezondheid). De prijs van één mensenleven is daardoor in medisch opzicht maximaal 5,92 miljoen euro (74 x 80.000 euro). Elk jaar worden we minder waard. Als ondergetekende (33 jaar) naar het ziekenhuis gaat, is mijn leven nog 3,28 miljoen euro waard. Best veel gezien de staat (tamelijk erbarmelijk) van mijn rug en knieën.

De QALY per land in de wereld

We zijn in Nederland dan ook gul met ons budget voor het redden van levensjaren. Er is zelfs maar één land in de wereld waar er méér wordt uitgegeven per qaly. The Lancet rekende vorig jaar uit wat landen per gewonnen levensjaar in de gezondheidszorg uitgeven. De gebruikte data uit dit onderzoek komen uit 2019, dus de actuele bedragen zouden (gecorrigeerd voor inflatie) iets hoger kunnen uitvallen.

Ironisch genoeg is een mensenleven het meest waard in het land waar je (in zelfmoordcabine Sarco) eveneens het makkelijkst een eind aan je leven maakt: Zwitserland. De Verenigde Staten scoren ook hoog, maar hier gelden commerciële prijzen voor behandelingen die hoger liggen dan in Europa. Bovendien draait de patiënt vaak zelf op voor de kosten.

Kortom: vrijwel nergens op de wereld is een mensenleven zoveel waard als in Nederland. Laten we hopen dat we deze standaard in tijden van vergrijzing kunnen behouden. Misschien alle 4.000 medewerkers van Blokker laten omscholen naar de verpleging?