Alrik de Jong Geld & Carrière 6 feb 2024, 14:54

Leestijd: 3 minuten

Het rijkste land ter wereld is een van de armste landen op aarde

De Democratische Republiek Congo wordt beschouwd als het rijkste land ter wereld wat betreft natuurlijke hulpbronnen. De economie profiteert daar alleen niet tot nauwelijks van. Zo komen de meeste ‘kobaltsjeiks’ uit China, en dat is nog maar het topje van de grondstoffenberg.

De economie van Congo is in de afgelopen jaren wel wat gegroeid, onder meer door de opleving van de kobalt- en koperindustrie. Meer dan 70 procent van de 102 miljoen Congolezen leeft echter onder de armoedegrens, 5,3 miljoen mensen zijn op de vlucht en 58% van de ontheemden is een kind. Het rijkste land ter wereld is een van de armste landen op aarde. Op de oorzaken komen we later terug, maar waarin zit die natuurlijke rijkdom?

Congo als rijkste land ter wereld

Om te beginnen heeft Congo de grootste reserve aan coltan op aarde. Hieruit wordt onder meer tantaal gewonnen, dat in poedervorm wordt gebruikt bij bijvoorbeeld de productie van kleine elektrolytische condensatoren (tantaal-elco’s). Die worden weer gebruikt in mobiele telefoons, spelcomputers, pc’s, laptops en andere elektronische apparaten. Veel vraag naar dus, vooral in massaproductieland China.

Er is ook veel vraag naar kobalt. Congo beschikt over de halve wereldreserve van het zilverkleurige overgangsmateriaal, dat wordt toegepast in batterijen, lithium-ion-accu’s, airbags, verf en nog veel meer producten die je dagelijks gebruikt. Andere veel voorkomende natuurlijke hulpbronnen in het rijkste land ter wereld zijn koper, ertsen, goud, diamant (30 procent van de wereldreserve), zink en uranium. Veel ruwe materialen blijven onaangeroerd en zijn samen 24 biljoen euro (!) waard. Het grootste agrarische exportproduct is koffie.

Waardoor is het toch zo’n arm land?

Congo is net als andere Afrikaanse landen nog altijd de dupe van het kolonialisme, waarvan de naweeën nog lang niet over zijn. Systemische corruptie maakt wanbeheer van natuurlijke hulpbronnen en voortdurende onveiligheid mogelijk.

Het rijkste land ter wereld worstelt met de illegale handel in zijn mineralen, waardoor belangrijke belastinginkomsten worden misgelopen. Volgens een VN-deskundigengroep wordt bijvoorbeeld 98 procent van de ambachtelijke goudproductie in Congo niet aangegeven en het land uit gesmokkeld.

China domineert handel in kobalt

Daarnaast heeft China een behoorlijke vinger in de pap. Zo wordt de winning en raffinage van kobalt gedomineerd door de economische grootmacht. 70 tot 80 procent van de kobaltproductie is in handen van Chinese bedrijven. De raffinage vindt plaats in China en het eindproduct wordt aan batterijfabrikanten over de hele wereld verkocht.

Een grote stap maakte China in 2009, toen de toenmalige president van Congo, Joseph Kabila, een overeenkomst met de Chinese overheid voor toegang tot mijnbouwconcessies tekende. In korte tijd namen Chinese bedrijven 15 van de 19 primaire industriële mijnconcessies van kobalt-en kopermijnen binnen het rijkste land ter wereld in.

“China domineert de mijnuitgravingen op de grond,” schrijft Siddharth Kara in zijn boek Cobalt Red. “En dat niet alleen, Chinezen domineren de keten volledig tot aan het batterijniveau. Ze hebben ongeveer 70 tot 80 procent van de geraffineerde kobaltmarkt in handen en waarschijnlijk de helft van de batterijmarkt.”

Naast kobalt wordt ook de coltan-industrie gedomineerd door Chinese bedrijven of illegale groeperingen.

Cobalt Red (boek)ADF MagazineStatistaGeneralised Scheme of Preferences