Julia Osendarp Samenleving 16 jan 2023, 08:17

Leestijd: 4 minuten

Wat doet cocaïne écht met lichaam en geest? Een toxicoloog legt uit

Cocaïne is geen ongewone drugs in deze tijd. Op festivals of in het uitgaanscircuit wordt het witte poeder regelmatig ‘genuttigd’. Maar wat doet coke nu eigenlijk met je lichaam?

Een gebruiker voelt zich zelfverzekerd, ontnuchtert van de alcohol, krijgt een vlotte babbel en voelt zich scherp. Een tijd terug interviewden we met onze buurredactie van Metro verschillende recreatieve cocaïnegebruikers. Waarom ze het witte poedertje graag nuttigen? „Cocaïne zet je weer even op scherp. Het effect is prettig. Als ik te veel gedronken heb, kan ik toch weer even door”, vertelde de 19-jarige N.

Cocaïne in het weekend

Volgens haar stap je met cocaïne in het weekend uit de dagelijkse sleur. Dat beaamde ook de 26-jarige barvrouw L. „Veel mensen willen in het weekend even helemaal losgaan. Doordeweeks hebben we het al druk genoeg met werk en sociale verwachtingen. Omdat we zo’n behoefte hebben aan losgaan, komt de drugs er automatisch bij.”

Psychiater in de verslavingszorg Bram Bakker zag destijds ook dat cocaïne steeds ‘normaler’ gevonden wordt. „Wat ook meespeelt is dat coke de champagne onder de drugs is. Dan ga je dus voor kwaliteit. Speed is toch meer de ‘goedkope cava’ en de losers zitten aan GHB of ketamine.”

Wat activeert coke?

Wellicht niet geheel onbekend is dat cocaïne afkomstig is van de cocaplant. Andere drugs als speed of xtc worden in laboratoria gemaakt. Het kauwen op de cocaplant, zoals dat op de traditionele manier in Zuid-Amerika gebeurt, is vrijwel onschuldig. Maar het snuiven van zuivere cocaïne heeft dat karakter niet. Want uit de cocaïnebladeren filtert men de actieve stof met oplosmiddelen zoals kerosine. En waarom snuiven? Zo lost de boel makkelijk op in het neusslijmvlies en gaat het rechtstreeks naar de hersenen.

Toxicoloog Jan Tytgat, verbonden aan de KU Leuven, vertelt aan het Belgische HLN wat cocaïne met ons lichaam doet. Coke zorgt er volgens hem voor dat het gelukshormoon dopamine langer in de hersenen blijft. Maar het activeert ook andere stofjes zoals adrenaline of serotonine. „Gebruikers voelen zich opgepept en krijgen een kick.” Maar ondanks het snelle resultaat, is de duur van dit gevoel niet lang. „Om een hele nacht door te dansen, moet je ook een hele nacht snuiven. Dat is meteen het gevaar.”

Risico’s en gevaren voor lichaam

Want het gebruik van coke is niet los van risico’s en gevaar. Cocaïne vernauwt de bloedvaten, waardoor de bloeddruk stijgt en het risico op een hartaanval verhoogt. Tygat benadrukt dat acute overlijdens door een overdosis niet veel voorkomen, in verhouding met het aantal gebruikers. „Maar het klopt dat cocaïne een grote impact heeft op je hart en bloedvaten.”

Een ander nadelig gevolg komt vaker voor. „Bij frequente gebruikers op festivals of in discotheken zien we vaker dat ze paranoïde worden of een paniekaanval krijgen.” Eerder vertelde tv-gezicht Dave Roelvink dat zijn cocaïne-verslaving hem extreem angstig en paranoïde maakte. Hij zag, naar eigen zeggen, dolfijnen uit het tapijt stuiteren, hield obsessief de beveiligingscamera’s in zijn huis in de gaten en verstopte messen op meerdere plekken in zijn woning.

Tygat legt daarnaast uit dat seks en cocaïne, met name voor mannen, niet altijd de beste combinatie zijn. Doordat de bloedvaten vernauwen is het krijgen van een erectie moeilijker.

Verslaving en nadelige effecten

Maar er zijn meer nadelige effecten van ‘sos’, zoals het witte poeder in de volksmond ook genoemd wordt. Zo kan agressie toenemen en remmingen verdwijnen. Vooral in combinatie met alcohol kan iemand roekeloos worden. Eveneens met de inname van alcohol kan dat het geval zijn. Je voelt je immers helder. „Als gerechtelijk toxicoloog heb ik al heel wat miserie zien passeren van mensen die onder invloed waren van cocaïne. En dan heb ik het zelfs over moorden”, zegt Tytgat. De toxicoloog vertelt dat echt niet alle coke-gebruikers gevaarlijke gekken zijn. „De meeste gebruikers zijn normale mensen, zoals jij en ik.”

En dan is daar de maatstaf van Tygat om je zorgen te maken over verslaving, hoewel dat een complex onderwerp is. „Wanneer je lichaam hunkert naar een nieuwe dosis, ben je verslaafd. Maar dat geldt bijvoorbeeld ook voor koffie. Toch mag je het niet verbloemen. Wekelijks gebruik is niet normaal.”

Coke en je neusschot

En wellicht heb je ooit opgevangen dat veelvuldig snuiven niet bevorderlijk is voor je neusschot. Of dat klopt? „Ja, zeker bij intensief gebruik kan het neustussenschot beschadigd raken, zowel door de cocaïne zelf als door een rietje. Bovendien wordt cocaïne ook vaak versneden, soms met onschuldige producten zoals suiker, maar regelmatig ook met levamisol. Dat is een ontwormingsmiddel dat een stimulerend effect heeft. Weet dus waar je aan begint.”