Pim Jansen Gezondheid 17 feb 2022, 15:19

Leestijd: 3 minuten

Feit of fabel: ‘s avonds na 20:00 uur eten zorgt voor overgewicht

Zorgt laat op de avond eten echt voor overgewicht? We zochten het uit.

Je kijkt met stress naar de klok. Je was wat later thuis vandaag en daardoor stond het eten later dan normaal op tafel. Nog 10 minuten heb je: dan is het 20:00 uur en vanaf dat moment telt elke hap dubbel. Toch? Of dit onzin is of niet leggen we zo aan je uit, maar er zijn in ieder geval genoeg mannen die dit voor waarheid aannemen.

Veel mensen denken dat het onverstandig is om na 20:00 uur ‘s avonds nog te eten. Laat op de avond eten zou voor overgewicht zorgen. Je lichaam zou de voeding niet meer ‘nodig’ hebben en daarom de vrijgekomen energie automatisch opslaan in de vorm van vet. Het feit dat in Spanje maar liefst 53,7% van de volwassenen overgewicht of obesitas heeft, terwijl ‘maar’ 48,3% van de Nederlanders volwassenen ‘te dik’ is, versterkt deze aanname. Want ja, die Spanjaarden (levensgenieters dat het zijn) eten hun avondmaal meestal na 21:00 uur. Klopt het dan? Maakt elke hap na 20:00 uur dikker dan de hap een uur ervoor?

Hoe werkt overgewicht?

Om daarop antwoord te geven kijken we het liefst naar de wetenschap. Hoe werkt het proces van afvallen (en daarmee ook aankomen)? Het lichaam heeft energie nodig voor alles wat je doet op een dag. Dit noemen we de energiebehoefte en wordt gewoonlijk uitgedrukt per 24 uur. Het grootste deel van de energiebehoefte (circa 70%) bestaat uit de basaalstofwisseling. Dit is de energie die nodig is om alle basale lichaamsprocessen (ademhalen, hersenfuncties, et cetera) goed te laten verlopen. Dit zijn processen die – gelukkig – niet na 20:00 uur stoppen.

Welnu, iets belangrijks en eigenlijk het enige dat je hoeft te weten: gewichtstoename wordt gecreëerd door een energie-overschot uit voeding. Drank valt daar uiteraard ook onder. Door te veel calorieën binnen te krijgen, zal er meer energie beschikbaar zijn in het lichaam dan dat er nodig. De inname is dan hoger dan de behoefte. Hoe groter het overschot, de te meer (overbodige) energie je zult opslaan.

In eerste instantie zullen de koolhydraatvoorraden in de lever en spieren nog worden gevuld, maar daarna komt al snel het energieoverschot in de vetcellen terecht. Dus als je over een lange periode meer eet dan je nodig hebt, zul je merkbaar overgewicht kweken.

Eten na 20:00 uur

Laten we maar meteen met de deur in huis vallen, en wellicht las je het al af aan onze tone of voice: er is geen enkel fysiologisch mechanisme waaruit blijkt dat het tijdstip van eten (voor of na 20:00 uur) tot meer of minder gewichtstoename leidt. Alleen, meestal heb je na 20:00 uur veel meer tijd en gelegenheid om te eten/snacken. Hierdoor kan de totale energie-inname op een dag makkelijker toenemen, vooral omdat je de hele dag al hebt gegeten. Het gaat er te allen tijde om wat je eet, niet wanneer je het eet.

Wat je dan ook vooral mag onthouden, is dat de energiebalans verantwoordelijk is voor het behouden van het lichaamsgewicht. Het eten na 20:00 uur hoeft op zichzelf niet voor overgewicht te zorgen, zolang de energiebehoefte maar niet overschreden wordt. Door ’s avonds ondoordacht te snacken of alcohol te drinken, is de kans groot dat je de dagelijkse caloriebehoefte overschrijdt. Heb je controle over je totale energie-inname, dan heeft het tijdstip van eten waarschijnlijk geen noemenswaardig effect op je lichaamsgewicht.