Robert Kroes Geld & Carrière 5 mei 2022, 12:06

Leestijd: 4 minuten

Achter de koersverwachting Bevrijdingsdag special: beleggen in oorlogstijd

Op de dag dat we onze vrijheid vieren kijken we in deze special van ‘achter de koersverwachting’ terug op beleggen in een zwarte periode. Namelijk het beleggen in oorlogstijd. Wij schetsen hoe dit ging, of er veel verdiend werd en welk leed er soms achter de beleggingen schuil ging.

Een onderwerp dat in de dagen van herdenking en bevrijding van de Tweede Wereldoorlog minder belicht wordt is beleggen. Toch werd er in de Tweede Wereldoorlog volop belegd. In deze special staan we stil bij beleggen in de Tweede Wereldoorlog.

Hoe waren de beleggingsresultaten in de Tweede Wereldoorlog?

De AEX-index bestaat pas sinds 1983, dus om terug te gaan naar de koersinformatie in de oorlogsjaren moeten we in de geschiedenis van de Amsterdamse Effectenbeurs duiken. Het is opvallend dat over de oorlogsjaren betrekkelijk weinig informatie te vinden is. Wellicht verklaren de rendementen deze lacune op de digitale snelweg. Voor we de rendementen op een rij zetten schetsen we wat achtergronden.

Beleggen: effectenhandel in de tweede wereldoorlog

Na het uitbreken van de oorlog bleef de Amsterdamse Effectenbeurs 6 weken gesloten. Onder Duitse supervisie openden de deuren zich weer op 15 juli 1940. Er gebeurde veel op financieel gebied. Zo steeg de staatsschuld tussen 1939 en 1945 van 4 naar 20 miljard gulden. Door schaarste werden prijzen soms wel 100 keer zo hoog als voor de oorlog.

We moeten daarbij niet vergeten dat er in die tijd nog niets digitaal ging. De effecten zoals aandelen waren dus papieren waardebewijzen. Deze werden door beleggers thuis bewaard en dus ook vaak gestolen van bijvoorbeeld de Joodse mensen die weggevoerd werden. Op de effectenbeurs werd levendig gehandeld in gestolen effecten. De commissie Scholten deed daar in de jaren ’90 onderzoek naar en concludeerde dat er voor deze zwarte bladzijde in de Nederlandse beleggingsgeschiedenis compensatie betaald moest worden.

Rendement op beleggingen in de Tweede Wereldoorlog

Waar mensen wellicht verwachten dat de rendementen op beleggingen tijdens de Tweede Wereldoorlog tegenvielen is de praktijk anders. Wellicht is dit de reden dat er zo weinig terug te vinden is over de rendementen van diverse beleggingen in de Tweede Wereldoorlog. Toch geven we je een indruk.

Het rendement op Nederlandse beleggingen in de Tweede Wereldoorlog

Men gaf ook tijdens de oorlog de jaarlijkse Prijscourant effectenhandel Amsterdam bekend gemaakt. Deze heb ik echter niet digitaal kunnen vinden. Wel vond ik een oud persbericht van het CBS. Hierin zien we het historisch koersrendement van beleggingen. We zien dat er na de crisis van de jaren ’30 juist een sterke koersstijging optrad tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Het rendement op Amerikaanse aandelen in de Tweede Wereldoorlog

Ook in Amerika legde de deelname aan de Tweede Wereldoorlog beleggers in aandelen geen windeieren. Dit zijn de rendementen per jaar in de periode 1940-1945:

• 1940: 6,79%
• 1941: 7,01%
• 1942: 7,53%
• 1943: 7,51%
• 1944: 6,62%
• 1945: 6,72%

(bron: beleggen.com)

Beleggen: de goudprijs in de Tweede Wereldoorlog

De gedachte is dat goud een veilige haven is in tijden van economische onzekerheid. De goudprijs tijdens de Tweede Wereldoorlog geeft daarover geen uitsluitsel. Gezien de eerdere rendementen is het de vraag of beleggen in goud in de Tweede Wereldoorlog wel zo verstandig was. Dit zijn de goudprijzen aan het eind van ieder jaar tijdens de oorlog.

• 1939: $ 35,-
• 1940: $ 34,50 (- 1,43%)
• 1941: $ 35,50 (+ 2,90%)
• 1942: $ 35,50 (-)
• 1943: $ 36,50 (+ 2,82%)
• 1944: $ 36,25 (- 0,68%)
• 1945: $ 37,25 (+2,76%)

Verzet in beleggen tijdens de Tweede Wereldoorlog

Nu kan je op basis van deze (voor velen verrassend) positieve cijfers tot de conclusie komen dat de handelaren ondanks de ellende alleen op winstbejag uit waren. Dit is echter niet juist. Ook in de wereld van beleggers waren verzetshelden actief. In Nederland is de meest bekende verzetsheld van de beurs wellicht Walraven (Wally) van Hall. Hij stelde de Nederlandse schatkistpromessen veilig door met zijn broer leiding te geven aan de grootste bankfraude in de Nederlandse geschiedenis.

Daarnaast was hij ook op veel andere gebieden betrokken bij het verzet en bevorderde hij de samenwerking tussen verschillende verzetsgroepen. Hoewel er ernstige kritiek was op de historische juistheid kun je zijn verhaal bekijken in de verfilming ‘De bankier van het verzet’. Deze film uit 2018 is momenteel te zien bij Pathé Thuis en op Netflix waar je ook deze acht krachtige oorlogsfilms kunt vinden.

Ben je benieuwd naar meer historische beleggingsweetjes? Vorig jaar maakten we een special over de beleggingen van de Oranjes. Dit jaar maakten we daarover een vervolg en bekeken we hoe de Oranjes beleggen in Bitcoin en crypto. Dit verhaal kun je lezen op onze zustersite WANT.nl.

Uiteraard wensen we je een fijne en gedenkwaardige Bevrijdingsdag!